W odpowiedzi na interpelację Pana Posła Tomasza Kostusia z dnia 14 czerwca 2017 r., znak: K8INT13127, w sprawie projektu dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów oraz uchylającej dyrektywę Rady 2010/18/UE, uprzejmie wyjaśniam, co następuje.
Polska wspiera ochronę rodzicielstwa prowadząc aktywną politykę prorodzinną, o czym świadczy szereg przyjętych rozwiązań prawnych wspomagających wychowywanie dzieci i opiekę nad nimi. Wiele regulacji już obowiązujących w polskim prawie sprzyja godzeniu życia zawodowego z życiem rodzinnym, umożliwiając także dzielenie się uprawnieniami związanymi z rodzicielstwem między rodzicami. Nie toczą się zatem obecnie prace legislacyjne mające na celu wprowadzenie dalszych zmian w zakresie ochrony i uprawnień pracowników korzystających z urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.
Niektóre propozycje przedstawione w projekcie dyrektywy wpisują się, co do zasady, w polskie rozwiązania prawne dotyczące urlopu rodzicielskiego i urlopu ojcowskiego. Jednakże niektóre z nich budzą istotne wątpliwości z punktu widzenia nadmiernej ingerencji w krajowe rozwiązania prawne dotyczące uprawnień związanych z rodzicielstwem i opieką nad osobami bliskimi. Przy wprowadzeniu nowych instytucji prawnych na szczeblu Unii Europejskiej ustawodawca unijny powinien uwzględnić w dostatecznym stopniu rozwiązania systemowe obowiązujące w państwach członkowskich.
Dążenie do równowagi między pracą a życiem prywatnym ma związek z wieloma kwestiami społeczno-gospodarczymi takimi jak efektywne wykorzystywanie zasobów pracy, szczególnie kobiet; podnoszenie poziomu dzietności oraz poprawa jakości życia. Choć cele te zasługują na wsparcie, to sposób ich osiągnięcia przedstawiony przez Komisję Europejską w uzasadnieniu projektowanego aktu i w jego ocenie wpływu, nie gwarantuje przestrzegania zasady pomocniczości. Przyjęte przez Komisję rozwiązania legislacyjne godzą w podstawowe prawa państw członkowskich do zachowania wywodzących się z tradycji krajowych rozwiązań prawnoinstytucjonalnych zarządzania rynkiem pracy czy w zakresie funkcji opiekuńczych państwa.
Najistotniejsze zastrzeżenia dotyczą w szczególności:
– wysokości świadczenia za czas urlopu rodzicielskiego (8 miesięcy z gwarancją wynagrodzenia co najmniej na poziomie zasiłku chorobowego tj. w Polsce na poziomie 80% podstawy wymiaru). Obecnie w Polsce za czas urlopu rodzicielskiego przysługuje zasiłek macierzyński, który może wynosić 60% podstawy wymiaru,
– wprowadzenia dla każdego z rodziców 4-miesięcznej nieprzenoszalnej części urlopu odpowiadającego unijnemu urlopowi rodzicielskiemu,
– propozycji wydłużenia wieku dziecka, do którego rodzice mogą korzystać z urlopu rodzicielskiego do 12 roku życia,
– propozycji wprowadzenia płatnej opieki nad osobami bliskimi (urlop w wymiarze 5 dni roboczych w roku z gwarancją wynagrodzenia co najmniej na poziomie zasiłku chorobowego). Warto zaznaczyć, że polskie prawo pracy nie przewiduje urlopu opiekuńczego jako takiego, chociaż w prawie polskim jest przewidzianych szereg rozwiązań prawnych umożliwiających zapewnienie opieki osobom bliskim. Ponadto, należy zwrócić uwagę, że projektowany urlop opiera się na założeniu, że będzie on przypisany do każdego pracownika, a nie do osoby wymagającej opieki, czy do gospodarstwa domowego, jak to obecnie funkcjonuje w prawie polskim w odniesieniu do zasiłku opiekuńczego.
Rozwiązania proponowane przez Komisję Europejską – jak wskazują wstępne szacunki – będą generowały bardzo wysokie koszty zarówno dla pracodawców, jak i budżetu państwa, czego bezpośrednią przyczyną jest fakt, że projekt ten w niewystarczającym stopniu uwzględnia funkcjonujące w poszczególnych państwach członkowskich rozwiązania prawne.
Biorąc pod uwagę powyższe, Polska ma szereg wątpliwości do przedstawionego przez Komisję Europejską projektu i będzie sprzeciwiać się rozwiązaniom ingerującym w krajowe regulacje.
Niezależnie od powyższego pragnę zwrócić uwagę, że we wrześniu 2016 r. rozpoczęła pracę powołana przy MRPiPS Komisja Kodyfikacyjna Prawa Pracy. Zadaniem Komisji jest opracowanie dwóch projektów ustaw, tj. projektu Kodeksu pracy i projektu zbiorowego prawa pracy. Zatem kwestia godzenia życia zawodowego z życiem prywatnym oraz uprawnień macierzyńskich i rodzicielskich, będzie podlegała dalszym dyskusjom.
Mam nadzieję, że przedstawione powyżej informacje i wyjaśnienia uzna Pan Marszałek za satysfakcjonujące i wyczerpujące.